Porażenie prądem elektrycznym – zagrożenia i pierwsza pomoc

„Nie wkładaj palców do kontaktu!” – takie ostrzeżenie każdy z nas słyszał w dzieciństwie co najmniej kilkukrotnie. Niestety, również w dorosłym życiu ryzyko porażenia prądem elektrycznym nie znika całkowicie. Może do niego dojść zarówno w warunkach domowych, jak i na stanowisku pracy. Jak się zachować, gdy już do niego dojdzie? Czego unikać, a co zrobić, aby pomóc sobie lub osobie trzeciej, porażonej przez prąd elektryczny? Oto najważniejsze informacje, które warto zapamiętać na wypadek nastąpienia tego nieszczęśliwego wypadku.

Pierwsza pomoc przy porażeniu prądem

Do porażenia prądem może dojść na przykład podczas pracy na kolei lub na budowie. Ma to związek z montażem instalacji elektrycznej, a czasami również z wykonywaniem prac związanych z trakcją kolejową. Niestety zdarza się, że porażeniu prądem ulegają również osoby pozornie niezwiązane z przemysłem kolejowym. Dochodzi do tego m.in. w sytuacji, gdy przechodzień decyduje się na przejście przez torowisko w niedozwolonym miejscu. Tzw. dzikie przejścia niekiedy bywają niedostatecznie zabezpieczone, a wtedy o wypadek nietrudno. Właśnie dlatego, tak ważne jest przestrzeganie zasad ruchu i stosowanie się do zakazów i nakazów widniejących na znakach i tablicach informacyjnych. Jeśli jednak dojdzie już do porażenia prądem elektryczny, szczególnie istotne jest udzielenie potrzebującemu pierwszej pomocy.

Podstawową zasadą pierwszej pomocy ofierze porażonej prądem elektryczny jest dbałość o własne bezpieczeństwo. Przede wszystkim, należy odciąć osobę poszkodowaną od źródła prądu. Można to zrobić na przykład poprzez wyłączenie bezpieczników i wyjęcie z kontaktu wtyczki. Szczególnie ważne jest, aby zachować właśnie tę kolejność. Pozwoli nam ona bowiem na uniknięcie losu ofiary, której niesiemy pierwszą pomoc.

Nie bez znaczenia jest również wybór narzędzia, którym chcemy odłączyć prąd. Najlepiej zrobić to za pomocą drewnianego elementu (np. kija). Z jego pomocą można również próbować odciągnąć ofiarę od źródła porażenia, jednak metoda ta jest znacznie mniej bezpieczna dla ratującego.

Decydując się na taki krok, należy pamiętać o jeszcze jednej rzeczy: nasze ciało powinno być możliwie jak najbardziej uziemione, tzw. zabezpieczone przed możliwością przepływu przez nie prądu elektrycznego. Aby tak się stało, należy założyć kalosze lub stanąć bezpośrednio na gumowej podkładce. W ten sposób, guma będąca doskonałym izolatorem, uniemożliwi dalszy przepływ prądu.

Kolejnym etapem jest nawiązanie kontaktu z pogotowiem ratunkowym. Dyspozytor, który podniesie słuchawkę, bez wątpienia udzieli dzwoniącemu dalszych instrukcji, które pomogą w ocenie funkcji życiowych ofiary.

Jeśli widzimy, że poszkodowany jest przytomny i nie wykazuje objawów urazu kręgosłupa, warto ułożyć go w pozycji bocznej ustalonej. Pozycja przeciwwstrząsowa będzie doskonała w sytuacji, gdy mamy do czynienia objawami wstrząsu, do których należą m.in. zimna i blada skóra, dreszcze, obfity pot, przyspieszone tętno. Jeśli nie stwierdziliśmy czynności życiowych, takich jak oddech czy krążenie, należy niezwłocznie zastosować masaż serca i/lub sztuczne oddychanie.

Skutki porażenia prądem

Stosunkowo najłagodniejszym skutkiem porażenia prądem elektryczny, jest utrata przytomności. Niestety, niekiedy zdarza się, że przepływający przez ciało człowieka prąd powoduje śmierć. Wiele zależy od natężenia prądu, z którym kontakt ma osoba poszkodowana, a także od warunków, w jakich dochodzi do wypadku. Zdecydowanie najczęściej mamy do czynienia z porażeniem prądem o natężeniu 220 V, czyli takim, który płynie w gniazdkach elektrycznych w każdym mieszkaniu. Wśród częstych skutków porażenia tego rodzaju prądem, są również mimowolne skurcze mięśni, w rezultacie prowadzących do zwichnięcia lub złamania poszczególnych kości. Warto wiedzieć, że skurcze pojawiające się w wyniku porażenia prądem elektryczny są w żaden sposób niekontrolowane przez poszkodowanego, a ustępują dopiero w chwili, gdy ofiara zostanie odcięta od źródła prądu.

Częstym skutkiem porażenia, są również różnego rodzaju oparzenia. Mniej lub bardziej rozległe, występują w miejscach „wejścia” i „wyjścia” prądu z ciała. W najbardziej skrajnych przypadkach, prowadzą one do martwicy i całkowitego zwęglenia tkanek w ciele ofiary.

Nie wszystkie skutki porażenia prądem elektrycznym są widoczne gołym okiem. Niejednokrotnie zdarza się, że na skutek takiego wypadku, dochodzi do różnorodnych obrażeń wewnętrznych. Pojawia się migotanie komór serca, zatrzymanie oddechu, zatrzymanie krążenia, a w rezultacie nawet śmierć. Aby uniknąć najgorszego, warto zdawać sobie sprawę z ryzyka, jakie niesie ze sobą bezpośredni kontakt z prądem elektrycznym, a także zapamiętać poszczególne kroki w postępowaniu mogącym pomóc ofierze.

Powikłania po porażeniu prądem

O ile lekkie „kopnięcie” prądem elektrycznym z reguły nie niesie ze sobą ryzyka powikłań, o tyle porażenie prądem o wysokim napięciu już tak. Znacznie bardziej niebezpieczne jest porażenie prądem przemiennym i takim, o napięciu większym niż 100 V. Znaczenie ma również to, jak długo prąd przepływał przez ciało ofiary. Jeśli trwało to maksymalnie pół sekundy, z reguły mamy do czynienia z łagodnymi następstwami. Do najczęstszych skutków ubocznych takiego wypadku, należy m.in. zaburzenie pracy serca. Dochodzi do niego z reguły w krótkim czasie po wypadku, dlatego tak ważne jest, aby bacznie obserwować organizm ofiary przez pierwszą dobę po porażeniu.

Podsumowanie

Podstawowa zasada, którą powinniśmy się kierować, udzielając pierwszej pomocy osobie porażonej prądem elektrycznym, mówi o zachowaniu własnego bezpieczeństwa. Umożliwi to pozostanie na gumowej podkładce lub w butach o gumowej podeszwie, a także stosowanie drewnianych narzędzi w celu odsunięcia ofiary od źródła prądu. W sytuacji, gdy do wypadku doszło na otwartej przestrzeni, nie należy również w żadnym wypadku zbliżać się do źródła prądu bardziej niż na odległość pięciu metrów. Po wykonaniu wszystkich podstawowych czynności, pozostaje czekać na karetkę pogotowia ratunkowego. Wykwalifikowani ratownicy z pewnością właściwie pokierują dalszymi czynnościami, które pomogą w ratowaniu życia i zdrowia ofiary.
Aby uniknąć ryzyka porażenia prądem, należy ograniczać przebywanie bezpośrednio w sąsiedztwie wadliwych źródeł prądu, nie wykonywać ryzykownych czynności (m.in. wkładania palców do kontaktu) i chronić przed nimi dzieci, a także dbać o to, aby wszystkie urządzenia obecne w gospodarstwie domowym działały poprawnie.