Jakie wymagania należy spełnić, chcąc pracować na wysokości?
Według GUS, praca na wysokościach jest jednym z najczęściej podawanych powodów wypadków w pracy, w tym wypadków ze skutkiem śmiertelnym. Z oczywistych względów czynności wykonywane na pewnej wysokości wiążą się z ryzykiem upadku, kontuzji czy poważniejszych konsekwencji. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie w tej branży zasad BHP tyczących się prac na wysokości.
Od jakiej wysokości zaczyna się praca na wysokości?
Rozmowę o tym specyficznym rodzaju zatrudnienia warto zacząć od podstaw, czyli od kwestii, od jakiej wysokości zaczyna się praca na wysokości. W teorii można mówić o niej już w chwili, gdy wykonywane obowiązki każą pracownikowi znaleźć się na wysokości 1 m nad ziemią. W praktyce jednak w kontekście prac wysokościowych mówi się o znacznie większych wysokościach, w przypadku których zarówno spełnienie wymogów formalnych, jak i brak przeciwwskazań są kluczowe dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika.
Praca na wysokości – wymagania
Praca na wysokości, jako iż zaliczana jest do bardzo niebezpiecznych, nie może być wykonywana przez każdego pracownika. Poza koniecznością spełniania pewnych wymogów formalnych konieczne jest też posiadanie odpowiednich, indywidualnych predyspozycji – istotną cechą osoby chcącej pracować na wysokości jest brak lęku wysokości. Pracy na wysokości obowiązują też ścisłe przepisy, których należy bezwzględnie przestrzegać.
Co do samych stanowisk pracy na wysokości i stawianych wymogów, kandydat musi przejść pozytywnie wysokościowe badania i posiadać aktualne orzeczenie od lekarza o braku przeciwwskazań do wykonywania zawodu. Skierowanie na takie badania powinno zostać wystawione przez pracodawcę. Badanie wymaga od pracownika zgłoszenia się do trzech różnych specjalistów: okulisty, laryngologa i neurologa. Na miejscu sprawdzają, czy dana osoba nie ma zaburzeń neurologicznych, wzrokowych czy słuchowych. Kandydaci mają również pobieraną krew ze względu na konieczność sprawdzenia poziomu stężenia w niej glukozy.
Pracownik przed rozpoczęciem prac na nowym stanowisku musi odbyć obowiązkowe szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, czyli BHP. Prace na wysokości wymagają od pracodawcy zapoznania nowych członków załogi z charakterem pracy i jej specyfiką oraz najczęstszymi zagrożeniami. Do obowiązków pracodawcy należy też zaopatrzenie pracowników w dopasowane do rodzaju realizowanych zadań środki ochrony osobistej jak kaski ochronne czy okulary przeciwsłoneczne.
Praca na wysokości – przepisy
Według Rozporządzenia Ministra Polityki Socjalnej i Pracy w zakresie higieny pracy i Ogólnych przepisów bezpieczeństwa z dnia 26 września 1997 roku, praca na wysokości wykonywana jest na wysokości przynajmniej 1 metra nad podłogą albo ziemią. Nie kwalifikuje się do niej powierzchni osłoniętych z każdej strony ścianami, z oszklonymi oknami albo pełnymi ścianami oraz wyposażonych w stałe urządzenia, albo konstrukcje, stanowiące ochronę przed ewentualnym upadkiem pracownika.
Praca na wysokości zgodnie z przepisami wymaga instalacji na przeznaczonej do pracy powierzchni balustrad ochronnych, zlokalizowanych przynajmniej na wysokości 1,1 m oraz krawężników mających wysokość minimum 15 cm. Między nimi powinna zostać umieszczona poprzeczka albo inny typ zabezpieczenia. Przestrzeń powinna być tak zorganizowana, aby pracownik nie był zmuszony do wychylania się poza obrys urządzenia albo poręcz balustrady. Rozporządzenie wskazuje także, iż pomosty, rusztowania, klamry i drabiny powinny być stabilne oraz zabezpieczone przed nieprzewidywalnymi zmianami położenia, jak również posiadać właściwą wytrzymałość na zakładane obciążenie. Pomost roboczy musi mieć powierzchnię wystarczającą do tego, żeby mogli się na nim pomieścić pracownicy, niezbędne materiały i narzędzia. Podłoga pomostu musi być trwale zamocowana i równa, aby nie stwarzała zagrożenia podczas jego użytkowania.
W kontekście prac wysokościowych często pada pytanie o to, czy praca na drabinie jest pracą na wysokości. Jeśli wziąć pod uwagę charakter pracy na wysokości i wspomniane wyżej przepisy, to pracę wykonywaną z drabiny na wysokości powyżej 100 cm można uznać za pracę wysokościową. Szczególnie jeśli będzie wykonywana w trudniejszych warunkach, czyli na zewnątrz. Dotyczy to na przykład tynkarzy czy murarzy, korzystających w pracy z drabin lub rusztowań.
Przeciwwskazania do pracy na wysokości powyżej 3 m
Z prawnego punktu widzenia nie ma znaczenia, na jakiej faktycznie wysokości pracownik wykonywał powierzone zadania. Badania wysokościowe w każdym przypadku przeprowadza się w identyczny sposób i brane pod uwagę są również te same przeciwwskazania do pracy na wysokości do 3 m, jak i przeciwwskazania do pracy na wysokości powyżej 3 m. Kandydat na takie stanowisko przede wszystkim nie może mieć żadnych zaburzeń neurologicznych, wzrokowych ani słuchowych, mogących powodować niekontrolowane upadki, napady drgawkowe czy epileptyczne, omdlenia, migrenowe bóle i zawroty głowy, omamy wzrokowe czy słuchowe. Wszystkie te zaburzenia mogą mieć decydujący wpływ na bezpieczeństwo osoby wykonującej swoje obowiązki na znacznych wysokościach. Kandydatowi badany jest też poziom glukozy we krwi w celu wykluczenia insulinooporności i cukrzycy, bardzo niebezpiecznych ze względu na możliwość nagłego zasłabnięcia. Poza medycznymi przesłankami istnieją również te zupełnie indywidualne jak lęk wysokości czy pokrewne zaburzenia lękowe. Osoba na takim stanowisku będzie zazwyczaj pracować na zewnątrz, najlepiej więc, aby miała wysoką odporność na zachorowania oraz na niesprzyjające warunki atmosferyczne. Ludzie zatrudniani na takich stanowiskach powinni cechować się zdecydowaniem, opanowaniem i spokojem w sytuacjach kryzysowych oraz stresowych, ponadto powinny perfekcyjnie organizować przestrzeń wokół siebie oraz samą pracę.
