Ochronne nakrycia głowy – rodzaje i obowiązek stosowania

Obowiązek stosowania ochronnych nakryć głowy obowiązuje tam, gdzie ryzyko uderzenia spadającym lub wystającym obiektem w głowę jest dość duże. Na ogół zdarza się tak w miejscach, gdzie wykonywane są stricte fizyczne prace. Wówczas pracownicy powinni nosić odpowiednie kaski ochronne. Z kolei osoby, które nie wykonują niebezpiecznych zadań, a przebywają w takich miejscach, również powinny zostać zaopatrzone w ochronne nakrycia głowy np. kaski lekkie. Warto więc poznać rodzaje hełmów służących ochronie i dowiedzieć się gdzie i jak powinno się je stosować. Jaki kask BHP będzie odpowiedni w danych warunkach, jakie są oznaczenia na kasku ochronnym oraz konstrukcję i parametry. Zapraszamy do lektury.

Ochronne nakrycie głowy – rodzaje

Wyróżnić można dwa podstawowe rodzaje ochronnego nakrycia głowy stosowanego podczas prowadzenia różnych prac. Są to kaski ochronne i kaski lekkie. Jaki kask BHP? Konstrukcja i parametry kasku ochronnego muszą spełniać odpowiednie krajowe i europejskie normy, które dokładnie wyznaczają materiały produkcyjne, czy parametry odpornościowe na różnego rodzaju zagrożenia.

Lekkie kaski przemysłowe

Lekkie kaski przemysłowe powinny odpowiadać standardom normy EN 812. Spotykane są zazwyczaj w formie czapek, najczęściej baseballowych z wewnętrzną czaszą PP wzmocnioną TPE. Są wygodne i na ogół wentylowane. Nie stanowią jednak silnej ochrony przed uderzeniami spadających, czy wystających twardych i ciężkich obiektów. Na ogół są elementem munduru lub ubrania pracowniczego. Kask lekki można zakwalifikować jedynie, jako nakrycie głowy chroniące przed guzami i obtarciami.

Ochronne hełmy przemysłowe

Z kolei ochronne hełmy przemysłowe spełniają standardy normy EN 397. Nie są one aż tak komfortowe i estetyczne, jak kaski lekkie, ale za to zapewniają głowie pracownika doskonałą ochronę przed obiektami spadającymi z wysokości, czy uderzeniami wystających elementów w miejscu pracy. Składają się na ogół z 3 części – skorupy, więźby i paska głównego opcjonalnie z paska podbródkowego.

Inne ochronne nakrycia głowy

• Czapki/hełmy ostrzegawcze – o intensywnej, jaskrawej barwie z odblaskowym paskiem wokół osi. Ich zadaniem jest nie tylko ochrona głowy, ale również zwiększenie widoczności pracownika w trudnych warunkach np. w nocy, czy podczas mgły i silnego deszczu.
• Czapki ochronne ocieplane – ten rodzaj garderoby pracownika wyposażony jest zazwyczaj w dodatkową warstwę materiału, która ma zabezpieczać głowę przed nadmierną utratą ciepła w zimowe dni. Takie czapki można spotkać z dodatkowymi nausznikami, a nawet szalikiem.
• Kominiarka ochronna – ma na celu nie tylko zabezpieczenie głowy, ale przy okazji twarzy pracownika przed niebezpiecznymi lub szkodliwymi substancjami (chemicznymi).
• Ochronny zestaw głowy dla elektryka – w jego skład najczęściej wchodzi hełm ochronny, ramka oraz wizjer. Ten ostatni element ma chronić twarz użytkownika przed rozbryzgami cieczy, odpryskami stopionych metali i gorącymi ciałami stałymi.
• Ochronny zestaw głowy dla leśnika – w jego skład prócz hełmu ochronnego wchodzi dodatkowo wizjer siatkowy, ochronnik słuchu oraz osłona deszczowa. Dzięki temu pracownik ma w pełni zabezpieczoną nie tylko głowę, ale również twarz i narząd słuchu.

Gdzie należy stosować środki ochrony głowy?

Każde przedsiębiorstwo, zakład, czy magazyn indywidualnie zgodnie z przepisami BHP oznacza obszary oznaczone jako strefy, w których należy nosić kaski ochronne i kaski lekkie. Wówczas każda osoba znajdująca się w takim miejscu ma obowiązek założenia hełmu spełniającego normy kasku ochronnego lub lekkiego. W takich strefach nie można zamiennie zakładać kasku lekkiego. Ponadto należy pamiętać, by taki kask odpowiednio zapiąć i wyregulować, gdyż każde uderzenie stwarza ryzyko zsunięcia się kasku z głowy. Wówczas pracownik pozostanie bez ochrony, a jeśli w krótkim czasie nadejdzie kolejne niebezpieczeństwo, może dojść do poważnego uszczerbku na zdrowiu.

W pracach fizycznych i wysokiego ryzyka najważniejsza jest odpowiednia ochrona pracownika. Na odzież ochronną składa się wiele elementów, jednak jednym z najważniejszych jest kask ochronny. Jego odpowiedni dobór w razie wypadków może zapobiec poważnym uszczerbkom na zdrowiu, a nawet uratować życie jego użytkownikom.

Warto wiedzieć, kiedy niezbędne są kaski ochronne, jakie są konstrukcję i parametry kasków ochronnych oraz jaki najlepiej wybrać.

Konstrukcja i parametry kasku ochronnego

Kask ochronny musi spełniać standardy normy PN-EN 397. Określają one, z jakich materiałów powinien być wyprodukowany taki hełm, jakie powinien mieć parametry konstrukcji, odporności na przebicie, ogień, czy stopień amortyzacji. W związku z tym należy wiedzieć, z czego składają się jego elementy:

• Skorupa – to zewnętrzna część hełmu, mająca za zadanie neutralizowanie uderzeń. Na ogół wykonana jest z tworzywa ABS lub polietylenu. Może być wyposażona w krótki daszek oraz wystające brzegi w postaci rynienki odprowadzającej wodę. W wielu hełmach są też otwory wentylacyjne oraz zaczepy na latarkę tzw. czołówkę.
• Więźba – to bardzo ważny element kasku ochronnego. Wykonana jest zazwyczaj z włókien syntetycznych lub pasków polietylenowych. Z jednej strony przylega bezpośrednio do skorupy, a z drugiej ma styczność z głową użytkownika. Więźba w kasku ochronnym amortyzuje uderzenie i przyjmuje część jego energii oraz rozkłada ją na całą powierzchnię głowy.
• Pas główny – przytwierdzony do więźby obejmuje cały obwód głowy przez czoło i podstawę czaszki. Dzięki niemu możliwe jest stabilne umieszczenie hełmu na głowie użytkownika.
• Pas podbródkowy – to dodatkowy element hełmów ochronnych. Zapobiega on zsuwaniu się kasku podczas pochylenia lub silnego uderzenie twardym obiektem.

Kask ochronny – kiedy jest niezbędny i jaki wybrać?

Warto wiedzieć, że większość stanowisk nie wymaga noszenia na głowie dodatkowego środka ochronnego, a tym bardziej hełmu. Istnieją jednak takie środowiska, w których posiadanie kasku ochronnego na głowie jest niezbędne, szczególnie jeśli chodzi o prace budowlane, gdzie możemy spotkać różne kolory kasków na budowie. Na ogół są to jednak prace związane z:

• prace na wysokości (niebieski kask na budowie)
• zagrożenie uderzeniem z góry przy pracach budowlanych
• prace magazynowe na magazynach wysokiego składowania
• częstym pochylaniem się pracownika,
• kontaktem z elementami będącymi pod wysokim napięciem,
• kontaktem z odpryskami stopionego metalu,
• zagrożeniem wybuchu w miejscu pracy.

W takich wypadkach należy wybrać odpowiednio dopasowany do warunków pracy kask. Jaki kask BHP? Przy wysokich temperaturach warto wybrać hełm z otworami wentylacyjnymi. Z kolei przy schylaniu sprawdzi się kask z paskiem podbródkowym. Pracownik stanowiska, na którym występuje kontakt z elementami wysokiego napięcia, powinien założyć ochronne nakrycie głowy o właściwościach elektroizolacyjnych. Natomiast w przypadku kontaktu z odpryskami sprawdzi się sprzęt o podwyższonej odporności z oznakowaniem „LD”. Bardzo ważne jest, aby odpowiednio śledzić oznaczenia na kasku ochronnym, co pomoże wybrać ten odpowiedni i dopasowany do warunków pracy.

Przydatność i parametry kasku ochronnego

Kaski ochronne produkowane są na ogół z tworzywa sztucznego. Z tego względu ich przydatność to minimum 3 lata. W przypadku hełmów ochronnych ABS żywotność może być wydłużona do 5 lat od czasu produkcji. Rok produkcji powinien być wytłoczony wewnątrz kasku. Są to tzw. obowiązkowe oznaczenia na kasku ochronnym. Należy jednak wziąć pod uwagę, że hełmy wystawione na działanie czynników zewnętrznych, promieniowanie, czy chemikalia tracą swoje właściwości. W związku z tym, jeśli pracownik otrzymuje używany kask, jego przydatność nie powinna wynosić więcej niż 2 lata. Należy wziąć również pod uwagę fakt, że jeśli hełm został uderzony podczas pracy przez spadający bądź wystający obiekt, należy go wymienić.

Jaki kask BHP – oznaczenia na kasku ochronnym

Kaski ochronne spełniające wymagania normy EN379 powinny mieć odlane lub wytłoczone na kasku ochronnym oznaczenia numeru tej normy, identyfikator producenta, rok produkcji, seria, typ hełmu, rodzaj tworzywa, z którego wykonano kask, rozmiar. Ponadto na trwałej etykiecie lub na samym kasku powinny być uwzględnione dodatkowe parametry m.in.:

• odporność na niską lub wysoką temperaturę (na ogół -30°C lub – 150°C),
• elektroizolacyjność 440 Vac,
• odkształcenie boczne LD,
• odprysk stopionego metalu MM.

Warto wiedzieć, że to jaki kask BHP wybrać zależy od tego, w jakim miejscu będzie on wykorzystywany. Kolory kasków na budowie najczęściej są regulowane wewnątrz zakładów, jednak należy wiedzieć, że istnieją ogólnie przyjęte schematy wyboru kolorów kasków na budowie i w innych miejscach. Niebieski kask na budowie przeznaczony jest najczęściej dla operatora maszyn, elektryka i pracownika wysokościowego z kolei biały dla kierownika i inspektora nadzoru, żółty dla pracowników fizycznych, pomarańczowy dla geodety, czerwony dla gości i praktykantów, zielony dla pracownika BHP i czarny dla architekta.